De wijze raad met Jaap Graveland: “Ga eerst op zoek naar best practices”
In de serie ‘De wijze raad’ laten we PAGW’ers aan het woord die dit jaar met pensioen gaan. Wat voor wijze lessen geven zij mee, hoe zag hun carrière eruit en wat zijn de toekomstplannen? In dit interview spreken we Jaap Graveland. In februari 2025 gaat hij officieel met pensioen, maar dit doet hij niet voordat hij een laatste wijze raad deelt.
Aan boord bij PAGW
Jaap heeft zo'n vijf jaar voor PAGW gewerkt als adviseur informatiemanagement, maar hij adviseert overheden al zo'n veertig jaar. Binnen PAGW stimuleert hij dat data op tijd wordt ingewonnen en op een gestandaardiseerde manier verwerkt wordt. Jaap vertelt: “We hebben bijvoorbeeld landelijke meetnetten voor vogels, bodemdieren en waterplanten. Jarenlang wordt op vaste meetpunten gemeten. Deze data wordt door beleid en beheer gebruikt, maar voor veel projectteams is dit een onbekende wereld. Dat is zonde. We willen de gegevens ook zó opslaan dat iedereen erbij kan. Wat stelt de data anders eigenlijk voor?” Binnen PAGW helpen Jaap en zijn collega's projectteams dus met het organiseren van data. Dat begint met het stellen van vragen over de projectdoelen en precieze informatiebehoefte. Hier is een vaste werkwijze voor ontwikkeld. Er is zelfs een format met vaste basisvragen voor. Jaap zegt: “Zo houd je de vraagstelling scherp en blijft de opdrachtgever bij de les. Een format zorgt er ook voor dat je niet elke keer het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Beter goed gejat dan slecht bedacht.”
Wat wil je professionals graag meegeven?
“Ik zeg vaak dat mijn tweede vraag bij een sollicitatiegesprek zou zijn: kun je goed jatten? Dat is misschien een beetje gekscherend, maar ik bedoel het heel serieus”, zegt Jaap met een glimlach. “We zijn een ontzettend grote organisatie en hebben veel partners. Wij kunnen zó veel van elkaar leren. Er zijn allerlei formats en handleidingen voor werkprocessen beschikbaar. Ga eerst op zoek naar best practices. Dat moet een automatisme worden", legt Jaap uit.
“Meet minder en vertel meer”
“Bij PAGW weten we heel goed hoe we het verhaal moeten overbrengen. Dat kun je ook met data doen: laat data spreken. Visualiseer de data, zoek een mooie foto erbij en vertel verhalend wat de data zeggen en hoe die in de loop van de tijd verandert", deelt Jaap.
Jaap zijn werkende leven
Net als vele andere Rijkswaterstaatcollega's heeft Jaap aan de universiteit van Wageningen gestudeerd. Na zijn studie heeft hij onder andere promotieonderzoek gedaan naar de effecten van bodemverzuring op de calciumhuishouding van zangvogels. “Lang verhaal kort: zangvogels als de koolmees hebben veel calcium nodig voor hun eischaalvorming. Hun gewone voedsel, bijvoorbeeld rupsen, bevat veel te weinig calcium. Daarom moeten ze tijdens de eileg-periode calciumrijk materiaal selecteren. In onze bossen eten ze meestal stukjes slakkenhuis. Maar het aantal huisjesslakken is helaas sterk afgenomen door bodemverzuring. Blad en strooisel, het hoofdvoedsel van huisjesslakken, bevat door die verzuring te weinig calcium voor het maken van een huisje.” legt Jaap uit. Een heel interessant onderzoek waar allerlei ontdekkingen werden gedaan, omdat er niet veel over bekend was. Het onderwerp kreeg dan ook veel media-aandacht.
Ook bij Rijkswaterstaat heeft Jaap nog een interessant onderzoek gedaan. In 1998 verhuisde hij naar Zeeland om aan de slag te gaan bij het Rijksinstituut voor kust en zee (RIKZ). Jaap: “Ik kreeg als projectleider de opdracht om met Vlaamse collega’s een Natuurontwikkelingsplan voor het Schelde-estuarium te schrijven. Onder hoge tijdsdruk, en misschien wel door verschillen van mening bij de start, schreven we in korte tijd een gedegen advies. Eigenlijk een concept-PAGW voor de Westerschelde! Ontpoldering van de Hedwigepolder was er onderdeel van. Dat was 2005. Na jarenlange maatschappelijke en politieke discussie werd de ontpoldering uiteindelijk in 2022 gerealiseerd. De natuur ontwikkelt zich nu snel, zoals we hadden voorzien.”
Pensioen in zicht
“Mijn betrokkenheid bij de natuur en natuurherstel is groot en ik blijf me daarvoor inzetten. Ik geef bijvoorbeeld cursussen tuininrichting voor meer biodiversiteit en ik tel vogels. Aandacht en tijd voor de natuur zit in mijn DNA. Ik ben net verhuisd naar een nieuwe groene omgeving. Ik heb straks samen met mijn vrouw voldoende tijd om de omgeving te ontdekken", rond Jaap af.
Meer in deze reeks
Benieuwd naar meer verhalen in deze reeks? Lees ze hier:
- Interview met Cor Schipper: “Wees vooral veerkrachtig, dan kom je er wel”
- Interview met Hans Stokkermans: “De mens doet er toe”
- Interview met Marion Iris van der Linden: “Een spektakel toen die enorme sluis in het water ging”
- De wijze raad met Siep Groen: “Durf te dromen”
- De wijze raad met Frank Hoogeboom: “Laten we uitblinken”