Kliffen en ondieptes; hoe we de natuurwaarden van de Friese IJsselmeerkust behouden en versterken

Nieuwsbericht | 20-03-2025 | 09:25

De Friese IJsselmeerkust kent een hoge natuurwaarde dankzij relatief veel buitendijkse gebieden met ondiep water. Dat is goed voor dieren en planten die ondiep water nodig hebben om te kunnen (op)groeien. Dat maakt dit gebied ook een belangrijke schakel naar de Waddenzee en de polders en meren achter de dijken.

In dit unieke natuurgebied zien we een aantal ontwikkelingen om rekening mee te houden en aan te pakken. Het gaat onder andere om het effect van klimaatverandering. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat er meer natte en droge periodes komen waardoor we zowel (extra) water moeten kunnen verwerken als op voorraad houden. Ook moeten we rekening houden met zeespiegelstijging waardoor op de lange termijn een hoger IJsselmeerpeil wordt verwacht en dat de dijken langs het IJsselmeer versterkt moeten worden. En dan hebben we het nog niet eens over meer en heftigere stormen die tot meer afslag van de kust kunnen leiden. Om ervoor te zorgen dat het gebied deze ontwikkelingen kan opvangen, verkent Rijkswaterstaat in opdracht van de ministeries IenW en LVVN de komende jaren een aantal oplossingen in de MIRT Verkenning (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport) Friese IJsselmeerkust:

• Het aanleggen van meer en grotere ondiepe zones en overgangen in waterdiepten;
• Het creëren van luwere delen met helder water;
• Het verbeteren van de bestaande visverbindingen naar de boezem, kanalen en meren die met elkaar in verbinding staan, en het aanleggen van vispassages op nieuwe locaties;
• Het creëren van plekken met (enige) natuurlijke peildynamiek om (meer) waterriet te creëren.

Rijkswaterstaat is samen met ingenieursbureau Royal HaskoningDHV eind 2024 gestart met deze MIRT-verkenning. Dit is onderdeel van de PAGW.

Een gebied om te koesteren

De Friese kust loopt van Kornwerderzand tot en met Lemmer. Het is het oudste stuk nog overgebleven Zuiderzeekustlijn van het IJsselmeer. Door haar weidse landschap, uitgestrekte natuurgebieden, kliffen, ondieptes en grillige kustlijnen onderscheidt het gebied zich van de andere kusten van het IJsselmeer. Langs de Friese kust liggen verschillende authentieke Zuiderzeestadjes en dorpjes, die in trek zijn bij dagjesmensen, recreanten en watersporters.

Quote Edwin Verdonschot (Omgevingsmanager bij RWS) “We willen de natuurwaarden van deze unieke IJsselmeerkust behouden en toekomstbestendig maken. Dat doen we door te zorgen voor  een goede ecologische waterkwaliteit en een sterke natuur.  Een sterke natuur is prettig voor de planten en dieren,  voor onze beleving van de omgeving en de economie maar ook van belang voor onze veiligheid”. 

Samenwerken aan een sterke en fraaie IJsselmeerkust

In PAGW werken Rijk, regio en maatschappelijke organisaties samen om de natuur en de waterkwaliteit op een milieuvriendelijke manier te verbeteren en te versterken. Zo maken we optimaal gebruik van de gebiedskennis die er al is. We houden dus goed contact met verschillende organisaties in de omgeving zoals de provincie Fryslân, gemeenten Súdwest Fryslân en De Fryske Marren, Wetterskip Fryslân en natuurbeheersorganisaties It Fryske Gea en Staatsbosbeheer. Deze regionale partijen werken al langer samen aan het realiseren van de wensen en ambities van inwoners, organisaties en gebruikers van het kustgebied. De MIRT-Verkenning duurt ongeveer twee jaar. We verwachten dat alle oplossingen onderzocht zijn in de herfst van 2026. Vervolgens beginnen we aan het uitwerken van het plan voor de uit te voeren maatregelen. De komende jaren gaan we regelmatig om tafel met de regio.

Ontwerpsessies en omgevingssessie

We werken toe naar een voorkeursalternatief. Hierin wordt aangegeven welke oplossing voor de opgave de voorkeur heeft. Dat bestaat uit een pakket van maatregelen per deelgebied (9 gebieden, zie Startbeslissing project ecologische waterkwaliteit Friese IJsselmeerkust). In vier stappen komen we tot een gedragen voorkeursalternatief. Tijdens deze stappen worden ontwerpsessies georganiseerd. In de eerste fase van het bedenken van bouwstenen (delen van oplossingen) en varianten (een oplossing per deelgebied bestaande uit 1 of meerdere bouwstenen) werken we vooral samen met direct betrokken professionele stakeholders. Dat zijn naast Rijkswaterstaat, It Fryske Gea en Staatsbosbeheer (als beheerders) gemeenten SudWest Fryslan en Fryske Marren, Wetterskip Fryslan en provincie Fryslan. Als helder is hoe de varianten per locatie er uit komen te zien volgen omgevingssessies voor een bredere groep. Bijvoorbeeld voor bewonersverenigingen, agrarische belangenorganisaties, recreatie organisaties, natuurorganisaties en ondernemers. Tijdens deze omgevingssessies presenteert Rijkswaterstaat het ontwerp voorkeursalternatief. Stakeholders kunnen dan meepraten over de voorgelegde oplossing(en). De omgevingssessies zijn voorzien in het najaar van 2025. Informatie hierover zal onder meer staan op de websites van RWS, PAGW en VFIJ.

Meer informatie

Via deze nieuwspagina blijft u op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. U vindt meer informatie over onze plannen voor het IJsselmeergebied op de gebiedspagina en in het overzicht van onze projecten. U leest meer over de plannen van de Friese regionale partijen op frieseijsselmeerkust.frl.